Als de makers zelf stilvallen
Er is iets vreemds aan de hand in de top van de AI-industrie. Terwijl persberichten ons overspoelen met beloftes over oneindige productiviteit, rommelt het achter de schermen bij de partij die deze golf is gestart: OpenAI. Recente berichten uit de wandelgangen, bevestigd door bronnen rondom het vertrek van een senior econoom, wijzen op een zorgwekkende trend. Het bedrijf zou steeds huiveriger zijn om onderzoek te publiceren dat de negatieve impact van kunstmatige intelligentie op de arbeidsmarkt belicht. In plaats van harde cijfers over potentiële baanverlies, lijkt de focus te verschuiven naar pure ‘advocacy’ – oftewel: het verkopen van het goednieuwsshow.
Dit is geen triviaal kantoorroddel; het is een signaal. Als de architecten van de technologie zelf aarzelen om de volledige economische realiteit te delen, moeten wij als ondernemers extra opletten. Het suggereert namelijk dat de impact op banen wellicht abrupter of ingrijpender is dan de gelikte marketingcampagnes ons doen geloven. Voor jou als ondernemer betekent dit dat passief afwachten geen optie meer is. De geruststellende gedachte dat ‘AI slechts een hulpmiddel is dat niemand vervangt’, wordt intern bij de tech-reuzen blijkbaar al niet meer volledig onderschreven. Het dwingt ons om met een veel kritischere, maar ook strategische blik te kijken naar wat we nu eigenlijk aan het bouwen zijn binnen onze eigen teams.
Het verschil tussen vervanging en verheffing
Waarom is dit nieuws over interne censuur bij OpenAI relevant voor jouw MKB-bedrijf? Omdat het de kern raakt van je personeelsbeleid voor de komende drie jaar. Als we de ‘glossy’ marketinglaag wegkrabben, zien we dat slimme automatisering wel degelijk werk wegneemt. En eerlijk gezegd: dat is ook precies de bedoeling. Maar hier gaat het vaak mis in de bestuurskamer. Veel ondernemers denken bij automatisering direct in termen van FTE-reductie: ‘Als software dit kan, heb ik Jeroen niet meer nodig’. Dat is de korte termijn gedachte die OpenAI misschien probeert te verdoezelen, maar die in de praktijk desastreus is voor je bedrijfscultuur en kwaliteit.
Wat we in de praktijk zien bij succesvolle groeibedrijven, is een heel andere benadering. Zij kijken niet naar rollen, maar naar takenpakketten. Een rol bestaat uit misschien twintig verschillende taken. Als AI er daarvan acht kan overnemen – vaak de repetitieve, administratieve handelingen – ontstaat er een vacuüm. De luie ondernemer vult dat vacuüm door de persoon te ontslaan. De slimme ondernemer vult dat vacuüm met taken die directe waarde toevoegen voor de klant, taken waarvoor eerder geen tijd was. Denk aan proactief klantcontact of diepere kwaliteitscontrole. De technologie verandert van een kostenbespaarder in een hefboom voor kwaliteit. Het probleem is niet dat banen verdwijnen, het probleem is dat we vaak te weinig fantasie hebben om de vrijgekomen tijd nuttig in te vullen.
Automatiseer de taak, behoud de mens
Het advies is daarom even simpel als urgent: stop met wachten op ethische richtlijnen vanuit Silicon Valley. Die komen er, gezien de huidige koerswijzigingen, voorlopig niet in eerlijke vorm. Je moet zelf de regie pakken over hoe slimme automatisering landt in je organisatie. Begin morgen met een ’taken-audit’ in plaats van een ‘banen-audit’. Vraag je team niet wat ze doen, maar vraag ze welke onderdelen van hun werk voelen als robotwerk. Dat zijn de processen die je moet aanvallen met software.
Wanneer je dit doet, communiceer je helder: we automatiseren om ruimte te maken, niet om mensen te lozen. Dit klinkt misschien zacht, maar het is keiharde economische logica. Een medewerker die de context van je bedrijf kent, is vele malen waardevoller dan een goedkoop AI-script dat hallucineert. Door de saaie ‘onderlaag’ van het werk weg te automatiseren, dwing je je team om op een hoger niveau te gaan opereren. Ze moeten meer problemen oplossen en minder data inkloppen. Dat vraagt om begeleiding en training, niet om ontslagbrieven. Groei ontstaat niet door kosten te schrappen tot je op het bot zit, maar door je bestaande team uit te rusten met gereedschap waardoor ze per persoon het werk van twee man kunnen verzetten – zonder de stress die daar normaal bij komt kijken.